21 Mayıs 2014 Çarşamba

COĞRAFYA SÖZLÜĞÜ

Abisal alan: derin deniz çukurları(-3000- 6000) arası derinlik gösteren alanlara  denir
Ablasyon: buzulların eridiği ve buharlaştığı yer.
Abrasyon: dalga aşındırması
Ada: dört tarafı denizlerle çevrili kara parçası
Adacık: üzerinde devamlı yerleşme  bulunmayan ada kayalıklar gibi bir şey.
Adatepe: düzlükler içinde yükselen tepelerdir.
Adayayı: kara gövdesinin önünde sıralanan adalardır.
Afel: güneş etrafında dönen bir uzay nesnesinin güneşe en uzak olduğu noktaya verilen ad.
Afotik bölge: ışığın nüfuz edemediği göl ve denizlerdeki bölge 
Aglomera: Yanan dağ püskürme materyallerine genel ad.
Akan yıldız: meteorit.
Akifer: su taşır 
Aklan: bir ülke veye bölgenin denize doğru genel eğimi.
Alçıtaşı: jips.
Alize: devamlı düzeni.
Alize rüzgarları: 30 kuzey ve 30 güney enlemlerinde düzenli olan rüzgarlardır.
Alokton: yer hareketleriyle  oluştuğu yerde başka yerlere taşınmış çeşitli kayaçlardır.
Alpin bitki: Ağaç yetişme sınırının üstündeki nemli ortamlarda yetişen  otsu bitkiler.
Amfibol: kayaç yapıcı  mineral grubu.
Amplitüd: genlik.
Andezit: Ant dağlarında yaygın bulunduğu için bu ismi almıştır.
Antisiklon: yüksek basıncı ifade eder.
Açık Havza :sularını denize ulaştıran açık havza denir.
Bağıl Nem :havanın taşıyabileceği maksimum nemi ifade ederi
Bankiz :kutup çevresinde denizlerde suyun donmasıyla oluşan buz kütleleri
Basınç :sıcak veya soğuktan kaynaklanan hava kütleleridir.
Bazalt :koyu gri ve siyah renklerde olan dış püskürük taştır.
Birinci Zaman (Paleozoik) günümüzde 225 milyon yıl varsayılan jeolojik zamandır.
Boylam: dünyanın herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine  olan uzaklığını açısal değeridir.
Boyun :birbirine ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek, iki doruk arasındaki alanın en alçak yerine denir.
Bozkır : ilk bahar yağışlarıyla yeşeren  yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır.
Buharlaşma :atmosferdeki nemin kaynağı yüzeyindeki su kütleleridir.
Buz Dağı : aysberg
Buzul Gölleri :buzullaşma döneminde buzulların  aşındırmasıyla oluşan çanaklardaki göllerdir.
Coğrafi Bölge : taşıdığı belirli özellikler sayesin de çevresinden ayrılan kendi alanı içerisindeki benzerliği olan en geniş coğrafi alanlardır
Coğrafi Bölüm : coğrafi bölge içerisinde özellikleri sayesinde ayrılan küçük alanlardır
Coğrafi Konum : bir yerin matematik ve özel konumunu ifade eder.
Cıvalı Barometre :üstü açık kaba daldırılmış yukarı ucu kapalı cam borudur
Çakıltaşı (Konglomera) :genelde yuvarlak akarsu çakıllarının doğal bir çimento maddesi yardımıyla yapışması sonucu oluşur. 
Çakmaktaşı (Silex) : denizlerde eriyik halde bulunan silisyum dioksitin çökelmesiyle oluşan taşlardır.
Çekirdek :dünyanını  yoğunluk ve ağırlık bakımında en ağır elementlerin bulunduğu kısımdır.
Çiy :havanının açık ve durgun olduğu gecelerde havadaki su buharının cisimler üzerinde su damlacıkları şeklinde yoğunlaşmasıdır.
Çizgi (grafik) Ölçek :haritalarda kullanılan bir çeşit ölçek çeşididir.
Çizgisel Hız : dairesel hareket  yapan  yerküre üzerinde bir noktanın birim zamanında eksen üzerindeki yer değiştirme hızıdır.
Çökme Dolini: yer altında mağara sistemlerinin tavanlarının incelerek çökmesi ile oluşan karstik şekillerdir.
Dağ Oluşumu : orojenez
Dalgalar :deniz ve göllerdeki yüzey sularının periyodik salınımlarıdır.
Dam :geçici köyaltı yerleşmesidir.
Debi :birim zamanında akarsuyun akıttığı su.
Delta :akarsuların taşıdığı materyallerin denize ulaştırıp biriktirdiği alüvyallardır.
Deniz :okyanusların kıta içine  doğru uzanan kolu.
Denizlerin Ortalama Derinliği :dünya üzerindeki denizlerin ortalama derinliğini ifade eder.
Deprem :doğal nedenlerle oluşan yer hareketleridir.
Derin Deniz Çukurları :yer yüzünün en dar bölümleridir..
Diyorit : açık ve koyu renkli iç püskürük kayaçlardır. 
Dolin :karstik arazilerde bulunan eriyik çukurlardır.
Don Olayı : kış gecelerinde aşırı ısınma nedeniyle toprağın donmasıdır.
Duvar ve Atlas Haritaları :eğitim ve öğretim  amacına yönelik haritalardır.
Düden :karstik arazilerde suyu çeken kapalı çukurlardır.
Dünya :üzerinde canlıların yaşadığı gezegen.
Dünyanın Yıllık Hareketi :yıllık hareketine bağlı olarak dünyanın belli yerlerinde oluşan olayların nedenidir.
Ekliptik:dünyanın yörüngesinde geçtiği varsayılan yörünge düzlemine denir.
Ekonomi Haritaları :dünyanın bütününü ya da bir kısmının beşeri faaliyetlerini gösteren haritalardır.
Eksosfer (Jeokronyum) :atmosferin en üst tabakasıdır.
Enlem :dünya üzerindeki herhangi bir noktanın başlangıç paraleline olan uzaklığının açısal değeridir.
Epirojenez :kara parçaların toptan alçalması ya da yükselmesi.
Erozyon : rüzgarın bitki örtüsünün az olduğu yerlerde aşınıma uğratmasıdır
Eş Aralık :izohips aralığı
Eş derinlik eğrisi :izobat  eğrisi
Eş yükselti Eğrisi :izohips eğrisi
Etezien :balkan yarımadasında kuzey ege kıyılarına doğru esen soğuk rüzgarlardır.
Falez (Yalıyar) :dağların denize paralel olduğu yerde dalga aşındırmasıyla oluşan şekillerdir.
Fay :basınç ve gerilme kuvvetleriyle blokların birbirine göre  yer değiştirmesidir.
Fay açısı:dikey düzlem ile fay düzlemin yaptığı açıya denir.
Fay aynası : fay oluşumu sırasında oluşan materyallerin cilanalarak parlama biçimi
Filat : yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğrama biçimidir.
Fiziki Haritalar : yer yüzü şekillerini gösteren haritalardır.
Fosil :jeolojik devirlerde yaşayan canlıların taşlaşmış kalıntıları.
Galeri Ormanları  ağaçların akarsuyun üstünü bir galeri şeklinde kapatan ormanlardır.
Gayzer :volkanik alanlarda yeraltında belli bir sürede fışkıran sıcak sudur.
Gel – Git :okyanuslarda dünyanın hareketleriyle oluşan bir okyanus hareketidir.
Gnays : granitin yüksek basınç ve sıcaklık etkisiyle başkalaşım halidir.
Göçler :geçici veye sürekli nüfus değişikliği yapmasıdır.
Göl :farklı zamanlarda farklı sebeplerden dolayı küçük çukurda su ile dolup durgun şeklinde olan su birikintisine denir.
Granit : iç püskürük bir taştır.
Günberi (Perihel) :dünyanın Güneşe en çok yakınlaştığı gündür.
Günöte (Aphel) : gün berinin tam ters hali..
Harita :dünyanın kabataslak halini kuşbakışı görünümü ile bir düzleme aktarmasıdır.
Harita Anahtarı (Lejant): haritalarda yönleri bulmamız için işe yarayan işaretleridir. 
Harita Ölçeği :haritalarda alan ve hesaplamalar yapmak için kullanılan yöntem.
Heyelan :eğimli arazilerde yağışın fazla olmasıyla eğim yönünde toprağın kayma göstermesidir.
Hidrografya Haritaları :akarsu,göl,deniz ve okyanus gibi alanlar için kullanılan bir harita  çeşididir.
Hipsografik Eğri :yeryüzünün yükseklik ve derinlik basamaklarını gösteren eğrilere deni
Işıma :yeryüzüne inen enerjinin belli bir kısmının atmosfere salınması biçimi
İç Deniz :okyanuslara boğazlar aracı ile bağlanan kara içine sokulmuş denizlerdir.
İklim :geniş ve uzun zamanda etkili ve dünyanın en büyük imparatorluğudur.
İndirgenmiş Sıcaklık :sıcaklık hesaplanırken yükseltinin aradan çıkarmasıyla oluşturulan sıcaklıktır
İyonosfer :mor ötesi atmosfer katmanıdır.
İzohips :Eş yükselti eğrisi 
İzoterm Haritaları :sıcaklığı belirten haritalardır.
Jeosenklinal :akarsu ,rüzgar,buzullardan çıkan materyallerle birlikte deniz ya da okyanus tabanlarında  tortullanarak oluşturduğu geniş alanlara denir.
Jeomorfoloji Haritaları :yerşekilleri hakkında bilgi veren haritalardır.
Jeoterm Basamağı :yerin derinliklerinde her 33 m bir sıcaklığın artmasını ifade eden basamaktır
Kalker (Kireçtaşı) :deniz veya okyanus tabanlarında kirecin çökelmesi ve taşlaşması sonucu oluşmuş  taşlardır.
Kant-Laplace teorisi  :dünyanın  oluşu ile ilgili ortaya koyan 3 teoriden biri.
Kapalı Havza :sularını denize ulaştırmayan havzalardır.
Karayel :Türkiye ye k. batıdan esen  soğuk rüzgardır.
Karstik Göller : karstik arazilerde oluşan göllerdir.
Kenar Deniz :okyanuslardan adalarla ayrılan denizlere denir.
Kırağı :soğuyan zeminler üzerindeki yoğunlaşmanın buz  kristalleri şeklinde  olmasıdır.
Kırç :aşırı soğumuş su taneciklerinden oluşan bir sis uzun süre yerde kaldığında soğuk cisimlere çarparak buz haline gelme şeklidir. 
Kırgıbayır :kötü toprak olarak bilinen bir toprak çeşididir.
Kıta :denizlerin ortasında çok büyük  birer ada gibi duran kara kütlelerine denir.
Kıta Sahanlığı :kıyı çizgisinden -200 m derine inen bölümdür.
Kıta Yamacı : şelf ile derin deniz platformunu birbirine  bağlayan bölümdür.
Kom :ekonomik faaliyetin büyük kısmının hayvancılığa dayalı olduğu aileler veya kişiler tarafında kurulan küçük yerleşim yerleridir
Kroki :ölçeksiz haritalardı
Kumullar :rüzgarların taşıdığı kumların çökmesi ile oluşan hilal biçimli şekil.
Lapya :kalkerli  yamaçlarda  yağmur  ve kar suları yüzeyi eriterek açtıkları oluklardır.
Lav : volkanlarda çıkan akışkan materyallerdir
Litosfer :taş küre.
Maksimum Nem (Doyma Miktarı) :atmosferin en üst seviyede taşıdığı nem oranındır.
Manto :litosfer ile çekirdek arasında akışkan halinde bulunan katmandır.
Mezra :geçici köyaltı yerleşmeleridir.
Narenciye :akdeniz iklimin etkili olduğu yerlerde yetişen turunçgillerdir.
Nüfus :sınırları belli bir alanda  yaşayan insan sayısı.
Nüfus Artış Hızı : doğum ve ölüm oranlarının birbirine göre hesaplamasıdır.
Nüfus Haritaları : nüfusu ele alan haritalardır.
Nüfus Yoğunluğu :km kareye düşen insan sayısını baz alarak hesaplama biçimidir.
Obsidyen :Volkan Camı.
Orojenez :Dağ Oluşumu..
Otlak :hayvanların otlatıldığı alanlardır.
Örtü buzulu :çok geniş alanlara yayılan kilometrelerce alan kaplayan buzul türüdür.
Peribacası : volkan tüflerin olduğu alanlarda sellerle oluşabilen yeryüzü şekilleridir.
Plato :akarsu vadileriyle derince yarılmış düz ve geniş alanlardır.
Peneplen :akarsu ile aşınmış yontuk düzlüklerdir.
Poyraz :Türkiyeyi etkilen soğuk bir rüzgar çeşididir.

Seki (Taraça) :yer hareketleri ile oluşmuş merdiven biçimli şekil.
Sırt : iki akarsuyu birbirinden ayıran yamaç.
Siyasi ve İdari Haritalar :bir ülkenin veya dünyanın siyasi veya idari 
işleri hakkında bilgi veren haritalardır.
Step : bozkır.
Sürekli Rüzgarlar :alize rüzgarlara denir.
Takke buzulu :dağların bütün yamaçlarını kapsayan buzul türüdür.
Taşküre: Litosfer.
Tektonik Göller :yer hareketleriyle oluşmuş göllerdir.
Tepe :doruk noktası vaya zirve
Traverten : mağaraların boşluklarında  veya yeryüzüne çıktıkları  alanlarda birikmesi ile oluşan basamaklardır.
uzay: bütün gök varlıkların içinde bulunduğu sonsuz boşluk.
vadi: akarsu aşındırması ile oluşan akarsuyun içinde aktığı  uzun çukurluklardır.
yağmur:  bir yağış türü.
zelzele: deprem.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder